Bibliothecarissen en informatieprofessionals zijn waarschijnlijk de enigen die bij het woord ontsluiting denken aan het soort ontsluiting waaraan bibliothecarissen en informatieprofessionals denken als ze het woord ontsluiting horen. Maar ik krijg wel eens de indruk dat zelfs zij binnenkort eerder aan barensweeën dan aan trefwoorden zullen denken. Dat komt dan niet (alleen) vanwege de plannen tot beëindiging van de Gemeenschappelijke OnderwerpsOntsluiting.

Het is een veel algemener verschijnsel. Iedereen verwacht dat computers intussen volledig in staat zijn om van alle informatie de betekenis te doorgronden. Dat die foutloos kunnen zoeken en ons op elk moment in elke situatie precies van de juiste relevante informatie kunnen voorzien. Dat zoekmachines inderdaad steeds beter met sommige digitale tekstuele informatie om kunnen gaan wordt moeiteloos doorgetrokken naar alle andere soorten informatie. Ontsluiting en ontsluitingssystemen zijn daarmee achterhaald; ze zijn ouderwets en onnodig arbeidsintensief.

Goed, dan laten we het verder aan computers over. Die kunnen het wel zonder ons af. Bovendien komt het semantisch web er aan. Web 3.0 zal in één klap alle problemen oplossen die we misschien toch nog een enkele keer hebben met het vinden van relevante informatie. In het kader van die verwachting is het aardig om eens achter de schermen te kijken van dat semantisch web en van de Linked Data die daarvoor gebruikt worden.

Daar blijkt het over te lopen van een overvloed aan metadata, metadatasystemen, metadatastandaarden en ontologieën. Veel kennisorganisatiesystemen die met die modieuze benaming "ontologie" gelabeld worden, zijn in feite gewoon ontsluitingssystemen.

We moeten dus concluderen dat dat semantisch web alleen kan bestaan dankzij de aanwezigheid van ontsluitingssystemen - in de breedste zin - en dankzij het feit dat zo veel informatie wordt ontsloten. De bouwers van dat semantisch web, de nerds die alles weten over RDF, SKOS, OWL en nog veel meer alfabetsoep, die prijzen ons bibliothecarissen de hemel in, dat wij zo goed zijn in het ontsluiten van informatie, dat we daar zulke mooie systemen voor hebben bedacht, dat we daarmee al zoveel materiaal hebben ontsloten. Alleen daardoor kunnen de bouwers van het semantisch web verder werken aan de semantiek en interoperabiliteit van "ons soort informatie". Wij hoeven dus niet meer te ontsluiten, omdat het semantisch web dat overbodig maakt. En dat semantisch web kan dat overbodig maken, doordat wij alles zo goed ontsluiten (of op zijn minst ontsloten hebben). Voelt u de paradox?

Wat intussen wel achterhaald is, is het idee dat we nog altijd alles zelf zouden moeten ontsluiten. Dat is het mooie van dat semantisch web, dat iedereen gebruik zal kunnen maken van wat anderen al gedaan hebben, maar voor een deel dus ook nog zullen moeten blijven doen. Want helemaal zonder ons kunnen computers het toch ook nog niet af.

Voor een abonnement op Informatie Professional:
bel: 020 - 627 6609

Zie ook IP Online