Wij denken altijd dat wij het nu zo moeilijk hebben met onze informatieovervloed. Maar ik kwam er onlangs achter dat men dat 120 jaar geleden ook al zo voelde. In mijn voorjaarsvakantie had ik me verdiept in een studie van Auke van der Woud over het ontstaan van het moderne Nederland ("Een Nieuwe Wereld"). Dat boek gaat vooral over de grote technische en maatschappelijke veranderingen in de tweede helft van de 19^de eeuw. Daarin schrijft hij onder meer (en ik citeer nu):

"De aandacht die voor het geduldig oefenen en ontwikkelen van het denken en aanvoelen nodig was, werd afgeleid door een steeds sterkere stroom van actuele nieuwsfeiten die men niet mocht missen, op straffe van het achterop lopen, van het niet bijblijven."

'De correspondentie van een keukenmeid is tegenwoordig groter dan die van een professor een eeuw geleden'

Van der Woud haalt ook de Duitse medicus en zionist Max Nordau aan. In diens boek "Entartung" uit 1892 - dat vooral over heel andere dingen ging, zoals de omineuze titel al suggereert - schreef hij dat door de enorme toename van de communicatie en mobiliteit, de wereld van een gemiddelde dorpsbewoner al veel groter was dan die van een eerste minister honderd jaar eerder.

"Die dorpsbewoner praat mee over de hongersnood in Rusland, een opstand in Chili, het Panamaschandaal en een wereldtentoonstelling in Amerika. De correspondentie van een keukenmeid is tegenwoordig groter dan die van een professor een eeuw geleden."

Die groei van de communicatie waar Van der Woud en Nordau het over hebben, was vooral veroorzaakt door de opkomst van het telegraafverkeer. Daarvoor lagen in 1895 al 14 transatlantische kabels op de bodem van de oceaan tussen Europa en Amerika. De voorlopers van de veelvoud aan veel snellere kabels die nu alle continenten verbinden. En dan te bedenken dat net dit jaar het telegraafverkeer officieel wereldwijd is beëindigd.

Nog een aardig punt: Van der Woud bespreekt ook 19^de eeuwse klachten, dat men voortdurend van het echte werk werd afgeleid, omdat wel vijf of zes keer per dag een postbesteller brieven kwam bezorgen, telkens als weer een volgende trein met post op het station was aangekomen. Zulke klachten klinken ook weer heel vertrouwd. Maar ook wel navrant dat onze postbestelling dezer dagen juist tot 4x per week dreigt te worden ingeperkt. Over een eeuw dus nog maar 4x per week bezorging van onze email - of zelfs helemaal afgeschaft, net als de telegraaf? Maar ook dan zal de infobesitas nog niet over zijn, durf ik wedden.

Voor een abonnement op Informatie Professional:
bel: 06-44 09 19 85   of mail: redactie@informatieprofessional.nl

Zie ook IP Online