Eric Sieverts |
|
Het lijkt een nieuwe trend te zijn hoe nieuwe zoekdiensten zich proberen te profileren. Je noemt jezelf GEEN zoekmachine. Twee recente voorbeelden zijn uitgebreid in het nieuws geweest: Wolfram|Alpha en Bing.
De claim van Wolfram|Alpha het NIET te zijn, was terecht. Het is geen zoekmachine, maar een dienst die poogt gebruikersvragen te analyseren - wat overigens niet altijd lukt. En als W|A een vraag begrepen denkt te hebben, worden concrete antwoorden afgeleid uit allerlei tamelijk gestructureerde datacollecties. Dus niet uit willekeurig gevonden webpagina's. Helaas heeft het niet erg geholpen dat ze zeiden een "computational knowledge engine" te zijn, want op allerlei plaatsen - zelfs in IP - werd W|A toch geafficheerd als Google-concurrent op Google's eigen webzoekterrein.
Ook Microsoft's Bing wordt heel bewust GEEN zoekmachine genoemd. Een peperdure marketingcampagne benadrukt dat Bing een "decision engine" is, wat ze daarmee ook mogen bedoelen. Deze claim geen zoekmachine te zijn, is voor een belangrijk deel onzin en grootspraak. Dat vrijwel niemand die claim serieus neemt, verheugt mij dus. Want Bing onderscheidt zich niet wezenlijk van andere zoekmachines. Net als bij Google en Yahoo! krijg je nog gewoon webpagina's voorgeschoteld.
Toch is er wel wat aan de hand. Maar dan niet alleen met Bing, maar met alle grote zoekmachines. Ze zijn steeds minder recht-toe-recht-aan zoekmachines die reproduceerbaar resultaten opleveren, die exact aan je zoekvraag voldoen.
Steeds meer proberen zoekmachines indirect de mogelijke bedoeling af te leiden die de gebruiker met zijn vraag heeft. Zo willen ze ook op slecht gespecificeerde vragen betere antwoorden kunnen geven. Een mooi en lovenswaardig streven. En nog mooier als ze daar ook in slagen.
Toch heb ik wel een bedenking. Het maakt zoekacties veel minder reproduceerbaar en controleerbaar. En dat moet professionele zoekers wel degelijk zorgen baren. Informatieprofessionals leren in hun opleiding dat informatieonderzoek, ook al noem je het "deskresearch", een vorm van onderzoek is. En dat vereist dat het doelgericht, controleerbaar en dus ook reproduceerbaar wordt uitgevoerd. En dat in gevoelige gevallen het zoekproces achteraf ook volledig verantwoord kan worden. Dat nu, wordt op het web steeds lastiger.
Je weet steeds minder goed wat zoekmachines met je zoekwoorden doen. Of dat hetzelfde is als gisteren en of dat morgen ook nog het geval zal zijn. Wat op een .nl versie anders gebeurt dan op een .com versie. Of resultaten zijn weggelaten - of naar positie 1000 gedegradeerd - omdat de zoekmachine op basis van eerder gedrag vermoedde dat je die niet bedoeld zult hebben. Voor gewone gebruikers prima als dat op slechte vragen minder slechte antwoorden oplevert. Maar voor professionele zoekers niet, zeker als het op goede vragen minder goede antwoorden geeft. Jammer genoeg zijn wij de enigen die merken dat zoekmachines zo wat minder zoekmachine worden.