1986

Dat eerste verslag bevat kameraklaar aangeleverde teksten in een grafische mengelmoes, variërend van handgeschreven tabellen tot keurig tweekoloms uitgevuld Times Roman. Het geheel lijkt daardoor meer op een gestencild jubileumnummer van de postduivenvereniging dan op een wetenschappelijke publikatie. Dat wordt nog versterkt doordat sommige lezingen - vooral die van de onontkoombare bobo's van ministerie of Europese Gemeenschap - ook op papier blijken te beginnen en eindigen met "Geachte aanwezigen" en "Ik dank u voor uw aandacht". Die zullen dus ook wel letterlijk zo van papier zijn voorgelezen.

De lijst met ruim 30 sprekers doorkijkend, blijkt de helft daarvan nog altijd in ons vakgebied actief. De nadruk lag inderdaad nog op online, zoals de congrestitel suggereerde, maar ook die eerste keer kwamen al gebruiksvriendelijke interfaces aan de orde en de CD-ROM als mogelijke concurrent voor bepaalde online toepassingen.

Een VOGIN-projectgroep kwam met een eerste uit een jarenlange rij presentaties over vergelijken en testen van software-pakketten, toen nog veel terminal-emulatie en communicatie, later steeds meer over retrieval-software - toen nog braaf op zijn Nederlands "software voor opslag en ontsluiting van literatuurreferenties" genoemd. John Mackenzie Owen - toen nog bibliothecaris bij Nijenrode - benadrukte dat online informatie bij het bevredigen van de informatiebehoefte van "de manager" nog nauwelijks een rol speelde.

1988

Het uiterlijk van het boek is nauwelijks veranderd. Met ongeveer evenveel lezingen is het wel anderhalf keer zo dik. En dan stond de openingslezing van Elco Brinkman, toen minister van WVC, er niet eens in.

De PTT noemde zich "de spin in het web" en peperde ons in dat we de - toen nog onvoorstelbaar veel hogere - datacommunicatietarieven eigenlijk helemaal niet als kostenpost moesten zien, omdat hun Datanet-1 toch een "value added network" was. Edward Putman sprak over Nedlijn, een initiatief om een database met literatuur uit Nederlandstalige vakbladen op te bouwen, via gemeenschappelijke inspanning van documentatieafdelingen van bedrijven en ministeries. Na nog jarenlang kwijnend aan het infuus gelegen te hebben, is dat project uiteindelijk toch overleden, ondanks alle enthousiasme van Edward en anderen.

1988 was ook het jaar waarin het spraakmakende rapport van Mackenzie Owen en Van Halm over de "Effecten van technologie op de informatieketen" uitkwam. Uiteraard werd daar op het congres ruim aandacht aan besteed. Verder zagen we meer bijdragen over informatieloketten, over projecten voor de gewone burger (die nog geen internet had) en voor OB's. Verder was informatie op CD-ROM duidelijk doorgebroken, want in minstens vijf lezingen werden ervaringen met allerlei toepassingen gerapporteerd.

1990

Het is duidelijk merkbaar dat de sprekers op hun werk betere printers beginnen te krijgen, want de kameraklare copij ziet er een stuk netter uit. Er zijn vier sprekers die tot dan toe alle keren aan het woord zijn geweest: Jac Boumans (dit keer bij uitzondering eens niet over CD-ROM's, maar over Intelligente Interfaces), Edward Putman, John Mackenzie Owen en ikzelf. Uiteindelijk is deze duurproef met vlag en wimpel door John gewonnen, want pas in 1998 liet die voor het eerst verstek gaan - maar intussen was hij toen ook al hoogleraar geworden.

John Mackenzie Owen - die het falen van de informatiemarketing besprak - en ikzelf waren de enige twee sprekers die dat jaar hadden geweigerd om het maken van dia's bij onze lezingen volgens standaard OIKN-opmaak aan de congresorganisatie over te laten. Wij hadden gewoon een overhead-projector weten te versieren, waardoor onze presentaties als twee van de weinige wel te lezen waren. De zeer breedsprakige titel waaronder ik de nieuwste resultaten van het VOGIN software-evaluatieproject rapporteerde - Nieuwe microcomputersoftware voor conversie, opslag en ontsluiting van gedownloade tekstgerichte informatie - was dat jaar nog net niet de langste. Ger Spikman had zijn lezing namelijk als titel meegegeven: Organisatie en levering van machineleesbare literatuurinformatie aan eindgebruikers en begeleiding bij databaseopbouw en -beheer.

Arie Noordzij bracht voor het eerst in deze pre-web tijden het verschijnsel hypertext onder de aandacht van bibliothecarissen. Ook in de VOGIN software-evaluatie bleek hyperlinking toen trouwens voor het eerst aan de orde te komen.

1992

Voor het eerst verscheen het congresverslag in standaardopmaak, omdat de sprekers hun tekst digitaal moesten aanleveren. Enige uitzondering was de PTT, waarvan de bijdrage in goede oude Courier-opmaak op het laatste moment achter de rest geplakt was. De bijdrage over ISDN als online-toegang was ook meteen de laatste keer dat de PTT nog een rol speelde in het programma. Internet kwam er immers aan.

Vanaf dat jaar liepen er ook beesten op OIKN rond, in 1992 een Giraffe en het jaar daarop een Cobra. De Giraffe van Albert Boekhorst en Tineke Groot was een expert-achtig systeem om bibliografisch te leren zoeken (General information retrieval all faculties for bibliographic education).
Het tasje van dat jaar was zwart.

1994

Ook dit jaar weer ongeveer 30 lezingen, maar wel steeds minder over online databases en het online zoeken zelf. De rol van de informatiespecialist, ergonomie, organisatorische zaken, kwaliteitszorg en samenwerkingsprojecten kregen steeds meer aandacht. De zojuist al genoemde Cobra was een expert-systeem van Fred Bosman uit Groningen dat een gebruikersadvies voor bibliografisch zoeken genereerde.

Leo Waaijers was present met een lezing "Het copyright voorbij". In een fraaie beeldspraak ging hij toen al de strijd aan met de commerciële uitgevers: "Copyrights zijn de stadswallen geworden waarachter de uitgevers zich verschansen, maar het buskruit - lees Internet - is inmiddels uitgevonden". 10 jaar geleden zag hij internet al als het medium waarmee in het publieke domein buiten de uitgevers om (wetenschappelijke) informatie uitgewisseld kon worden: "De bressen in de stadsmuren nemen toe in tal en omvang; steeds grotere stromen informatie gaan buiten de traditionele kanalen om. ...... Enerzijds worden [bibliotheken] gegijzeld door de uitgevers via prijsopdrijving, kopieerrecht en leenrecht, anderzijds lonkt de public domain wereld van file transfer, bulletin boards, Archie en Veronica."
Het tasje van dat jaar was zwart.

1996

Merkwaardigerwijze een heel dun en klein boekje met maar 15 teksten. Of er inderdaad zo weinig lezingen waren, weet ik niet. Ondanks de digitale aanlevering moesten de teksten al zo vroeg worden ingestuurd, dat in mijn tekst over web-zoekmachines AltaVista ontbrak. Twee weken na het inleveren van mijn tekst - maar wel vier maanden voor het congres - verscheen AltaVista plotseling op het web als DE nieuwe zoekmachine. In mijn tekst ook een fraai plaatje van de Lycos-site, dat laat zien dat Lycos maar liefst 7,5 van de 8 miljoen bestaande web-pagina's doorzoekt.

Voor het eerst kwam in OIKN-verband, in een lezing van Arjen Loeffen, SGML aan de orde. Op XML zouden we nog een aantal jaren moeten wachten - als zo'n als erg "technisch" beschouwd onderwerp tenminste nog een kans maakt op een allengs minder technologisch wordend congres. Bij de sprekers ook een intussen vooral uit het nieuws bekende naam: B.J.A.M. Welten - toen nog chef Dienst Centrale Recherche regio Amsterdam-Amstelland - sprak over de informatievoorziening bij de Nederlandse politie.
Het tasje van dat jaar was zwart, met als nieuwigheid een magnetische sluiting.

1998

Voor het eerst had het congres een thema: "Van draad tot boodschap". In Informatie Professional liet ik met veel misbaar weten dat ik dat jaar niet naar de Online Conferentie zou gaan, omdat ik het te duur vond en er te weinig nieuws verteld werd. Dat het duur is vind ik nog altijd. Of er inderdaad zo weinig nieuws verteld werd, kan ik thuis niet meer nagaan, want het lezingenboekje heb ik dus niet. In menige bibliotheek is het echter nog keurig te vinden.

2000

Thema van deze aflevering: Informatieanarchie. Die anarchie uitte zich kennelijk ook in de beslissing geen gedrukte "proceedings" meer uit te geven. We gingen geheel digitaal, alles op het web. Wilt u toch nog eens kijken wat er zoal verteld werd? Op de site van OIKN wordt nu - uiteraard - het congres van 2004 aangekondigd. Maar 2000? Nooit van gehoord. Zoek eens in Google: Niente. Gelukkig is er een Wayback-machine op internet (web.archive.org) die de inhoud van het web regelmatig archiveert. Daar kun je inderdaad ook oude versies van de OIKN-site vinden. Op de gearchiveerde versie uit 2002 - inclusief de inleidende Flash-animatie - blijkt dat de OIKN op dat moment zelf voor oude bijdragen al naar de wayback-machine verwees, maar die link werkt nu niet meer. Verder bladerend kwam ik meestal uit bij meldingen als "Not in archive" en toen ik uiteindelijk toch nog individuele bijdragen op het spoor kwam, bleken die zich te beperken tot de korte samenvattingen die in het congresprogramma gepubliceerd waren.

Toch waren de volledige teksten ooit wel degelijk aanwezig geweest. Gelukkig heb ik de tekst van mijn eigen lezing zelf nog wel op mijn eigen website staan, maar verder heeft deze informatieanarchie dus vooral tot informatieverlies geleid. Opnieuw een bewijs dat de moderne digitale informatie een stuk vergankelijker blijkt dan die stoffige papieren congresverslagen die nog gewoon in de bibliotheek staan - en soms nog bij mij thuis in de kast.

2002

De congresbijdragen ook dat jaar weer alleen digitaal. Ik heb daar niet verder naar gezocht, want dit was nog pas zo kort geleden. En zulke recente herinneringen zijn meestal nog niet smakelijk genoeg geworden, om ze hier al op te dissen. Ik weet wel nog dat de tasjes ook dat jaar zwart waren.

Benieuwd welke kleur de tasjes deze tiende keer in 2004 zijn? Ik eigenlijk niet zo. Ik hoop vooral dat de inhoud van het congres weer net zo veel interessante krenten bevat als er elk van die voorgaande jaren toch wel degelijk bleken te zijn - ondanks terechte kritiek zo nu en dan. En dit keer misschien nog wel meer krenten nu het congres voor het eerst in Amsterdam wordt gehouden.