Informatie Professional
5 (2001) nr. 1 (januari) blz. 15

Informatie overload

terug

COLUMN
vorige | volgende | nieuwste


Eric Sieverts

Novecento is een beroemde film van Bertolucci over de nu afgelopen eeuw. Ook al is hij al in 1976 gemaakt en al gaat hij eigenlijk alleen over de eerste helft van de eeuw. Die Italiaanse eeuw, de jaren negenhonderd - de duizend wordt voor het gemak weggelaten, zoals wij over de "sixties" spreken - liep dus in elk geval een jaar geleden al af. Voor scherpslijpers zoals ik, is dat met onze twintigste eeuw pas nu, met het afsluiten van het jaar 2000, het geval. Italiaans of Nederlands, de nieuwe eeuw en het nieuw millennium zijn nu voor iedereen begonnen. Eindelijk mag ik vooruit kijken, maar zeker geen millennium en eigenlijk nauwelijks een hele eeuw. Er is immers weinig kans dat iemand van de lezers van vandaag mijn uitspraken aan het eind van deze eeuw kan controleren.

Tot dat vooruitkijken werd ik gebracht door een recent onderzoek van twee Amerikanen, Peter Lyman en Hal Varian. Zij hebben uitgerekend hoeveel informatie we met z'n allen per jaar produceren, in enigerlei vorm, dus ook foto's, video en papier. In hun speciale extreem korte samenvatting, bedoeld voor lijders aan "heavy information overload", melden ze dat dat 1,5 exabyte per jaar is, als je het allemaal in de computer zou opslaan. Omdat ik nog nooit van exabytes gehoord had, was ik blij dat ze er zelf bij zeiden dat dat 1,5 miljard gigabyte is. In hun iets uitgebreider rapportage voor lezers met "moderate information overload" becijferen ze dat ruim 90 procent van die informatie al metterdaad in digitale vorm geproduceerd wordt.

Het onderzoeksteam van Lyman en Varian heeft ook berekend dat we onze productie elk jaar verdubbelen. Als dat altijd al zo geweest was, zou dat betekenen dat we het afgelopen jaar net zo veel informatie geproduceerd hebben als de totale mensheid in alle afgelopen eeuwen en millennia bij elkaar. Dat het altijd zo geweest is, geloof ik niet, want een verdubbeling per jaar is nog heel andere koek dan de onderzoeksresultaten van Derek de Solla Price uit de jaren zestig - dat decennium dat in 1969 eindigde. Hij rekende uit dat de productie aan officieel gepubliceerde informatie sinds de zeventiende eeuw - ja inderdaad, de "seicento" - al bijna drie eeuwen lang elke 15 jaar verdubbelt. Dat werd beschouwd als een ongekend lange ononderbroken exponentiële groei, zoals van geen enkel ander natuurverschijnsel bekend was. Als het nu ieder jaar verdubbelt, kan dat niet anders dan een tijdelijke versnelling zijn.

Denk maar aan het sprookje van de uitvinder van het schaakspel. Als beloning vroeg hij aan de koning één graankorrel op het eerste veld van het schaakbord, en op elk volgend veld het dubbele. De met weinig rekenkundig inzicht begiftigde koning doorzag niet dat daarmee een hoeveelheid graan gemoeid was, die de volledige jaarproductie van de hele aarde ver te boven ging. Heeft het schaakbord maar 64 velden, een eeuw heeft 100 jaren. Een verdubbeling elk jaar zou maken dat onze productie toeneemt met een factor 10 tot de 30ste macht (een 10 met 30 nullen, nog net geen googol, de 10 met 100 nullen waar de zoekmachine Google naar vernoemd is). Hoe lang de wet van Moore over de verdubbeling van de capaciteit van onze computers en onze computergeheugens ook al geldig is, met minder dan één atoom zullen we de komende eeuw nog niet toekunnen voor het opslaan van één bit informatie. Om onze 10 tot de 49ste bits in 2099 te kunnen opslaan, zou ten minste 10 procent nodig zijn van alle atomen waaruit de hele aardbol bestaat.

Mijn voorspelling dat die jaarlijkse verdubbeling ruim voor het eind van de net begonnen eeuw zal zijn afgevlakt, is dus nauwelijks riskant te noemen, hoe goede compressietechnieken er nog ontwikkeld zullen worden. En dan heb ik nog niet eens voorgerekend dat anders uw achterkleinkinderen en de hele verdere wereldbevolking meer dan een miljard maal een miljard exabyte per persoon per jaar zouden moeten produceren. Nee mijn voorspelling voor 2099 zit wel goed: dit zal in de eenentwintigste eeuw niet gebeuren.

Zouden de Italianen trouwens zelf al weten wat op novecento gaat volgen, hoe zij hun in 2099 aflopende variant van de eenentwintigste eeuw gaan noemen, hoe over 75 jaar de film van de nieuwe Bertolucci moet gaan heten? Ik zou in elk geval niet weten hoe ik er in een zoekmachine naar zou moeten zoeken. Hoe zoekmachines over 100 jaar tegen al die exabytes opgewassen zullen zijn, is natuurlijk nog weer een heel andere vraag.


Het volledige rapport van Lyman & Varian - 200 bladzijde in PDF voor de "information deprived" - is te vinden op www.sims.berkeley.edu/how-much-info/.




© Informatie Professional (Otto Cramwinckel Uitgever, Amsterdam) en Eric Sieverts

Voor een abonnement op Informatie Professional:
bel: 020 - 627 6609

Zie ook IP Online