Er is een "Society of the Query". Dat is geen genootschap, zoals de naam suggereert, maar een internationaal congres dat begin november voor de tweede keer in Amsterdam gehouden werd. Zoekmachines staan daarin centraal, maar op een heel andere manier dan wij als informatie-professionals gewend zijn. Zo was er ook nu weer een track over zoekmachines en Kunst (ja met grote K), waarin het onder meer ging over een project waarin Google's similar images een rol speelden. Maar verder ging het vooral over sociale, politieke en filosofische aspecten van onze zoekmaatschappij.

'... willen ze het besturingssysteem van ons hele leven zijn'

Een Belgische filosofe hield de toehoorders voor dat met de aandacht voor big data het idee van causaliteit verloren is gegaan. Men denkt dat kennis al in die data verborgen zit en "only has to be surfaced by magic". Ook was er een bijdrage over de Metaphysics of search. Een andere spreker besprak zoeken in historisch perspectief. Het Orakel van Delphi, het Domesday Book, Parijse concierges en de vooroorlogse romanfiguur butler Jeeves plaatste hij op één lijn met Google. Elk was in zijn eigen periode de bron waaruit men essentiële informatie putte.

Kritische opmerkingen over Google of Facebook werden hier uiteraard niet uit de weg gegaan. Zeker niet door keynote speaker Siva Vaidhyanathan, auteur van het boek "The Googlization of Everything (and Why We Should Worry)".

Google is voor hem - net als voor ons - een blackbox waarvan de precieze werking onbekend is, maar wel voortdurend verandert. Tegelijk is Google het meest succesvolle surveillance-systeem op aarde geworden. Je mag je dus afvragen waarom wij als gebruikers geneigd zijn onze data eerder aan Google toe te vertrouwen dan aan de NSA.

Google-baas Eric Schmidt heeft in 2010 al eens gezegd dat Google beter onze eigen gedachten kende dan wijzelf. Volgens Vaidhyanathan zijn Google, Facebook en Apple er dan ook niet langer op uit het besturingssysteem voor onze computers te leveren, maar willen ze het besturingssysteem van ons hele leven zijn. Superieure zoekalgoritmen staan voor Google niet meer voorop; het gaat ze om onze gegevens. Bij dat eerste mag je misschien een vraagteken zetten, want dat superieure zoeken lijkt toch nog steeds nodig om ons te verleiden - al is het indirect - die data van ons leven beschikbaar te stellen. Maar volgens Siva wil Google wel al opties achter de hand hebben als alternatief voor hun zoekmonopolie. Daarom ontwikkelen ze Google Glass en hun zelf-rijdende auto.

In dat perspectief dringt zich de vraag op of wij als informatieprofessionals ook in de toekomst nog op Google (of andere zoekmachines) kunnen bliijven rekenen als hulpmiddel om onze informatie op te sporen. Misschien moet Siva Vaidhyanathan zijn verhaal ook maar eens voor ons publiek houden. Voorlopig lijkt Google's blackbox het zoeken toch nog wel even te blijven domineren. Zolang zal het opzetten van goede queries ook nog een hele kunst blijven.

Voor een abonnement op Informatie Professional:
bel: 06-44 09 19 85   of mail: redactie@informatieprofessional.nl

Zie ook IP Online