Eric Sieverts |
|
Recent attendeerde Lorcan Dempsey in zijn weblog en via Twitter nadrukkelijk op het dit voorjaar al uitgekomen rapport "Discoverability" van de Universiteit van Minnesota. Dat signaleert vijf belangrijke trends waarmee bibliotheken rekening moeten houden. Voor lezers die met hun digitale tijd meegaan, waren daar geen echte eye-openers bij. Toch wil ik "trend #2" hier even noemen: "Users expect discovery and delivery to coincide".
Dat komt aardig overeen met wat ik eerder dit jaar in een online bijdrage op de IP-website schreef. In "De mythe van de catalogus" had ik het over de instant satisfaction die webzoekmachines - lees Google - aan zoekers bieden. Dat heeft onze klanten verwend. Er is een verwachtingspatroon ontstaan van onmiddellijke bevrediging van informatiebehoeften. De ontdekking van informatie en de aflevering ervan in je browser vallen bij zoekmachines vrijwel samen. Daar kunnen onze klassieke catalogi nooit tegenop, wat voor mooie trucjes men ook bedenkt om mensen ietsje sneller aan boeken of papieren copietjes te helpen.
Met de komst van het Open Archive Initiative zijn deelnemende universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstituten wel al aardig richting instant satisfaction geschoven. Via een overkoepelende zoekmachine als OAIster kun je de meeste publicaties uit hun meer dan 1100 lokale repositories met enkele klikken full-text op je scherm krijgen. Des te opmerkelijker dat OAIster recent is overgenomen door OCLC, de kampioen van de uitgestelde bevrediging via bibliotheekcatalogi.
Als ik het goed heb begrepen, is het zelfs de bedoeling om OAIster met zijn 23 miljoen full-text gelinkte publicaties te integreren in Worldcat, de gewone catalogus met zijn 90 miljoen titels. Een vreemd mengsel, ook al is OCLC de werkgever van die Lorcan Dempsey die het belang van instant delivery zo benadrukt.
Dat de overname van OAIster op discussielijst NGC4LIB - over de "next generation catalog" - voor enige reuring zorgde, is niet verwonderlijk. Daar was men vooral bang gegevens uit OAIster niet meer in andere diensten te mogen blijven gebruiken. Ook internationaal staat OCLC namelijk niet echt bekend om het vrijgeven van metadata aan al die bibliotheken die, door hun catalogiseeractiviteiten, zelf gezamenlijk die metadata geproduceerd hebben. Zo'n "gijzeling" van de eigen catalogusgegevens is ons in Nederland ook niet geheel onbekend.
Door de open aard van het "harvesting"-protocol voor de OAI metadata, lijkt dat gevaar bij OAIster afwezig. Zo is er al enige tijd een Zwitsers alternatief, "Scientific Commons" dat dezelfde OAI-metadata oogst en doorzoekbaar maakt als OAIster doet. En wie maar wil, kan zelf vergelijkbare of juist heel andere diensten op diezelfde metadata gaan bieden. Het zou mooi zijn als dat ook eens met de metadata uit onze catalogi zou kunnen. Ook al bieden die nog geen onmiddellijke bevrediging. Of het E-book dat ooit wel zal kunnen bieden is weer een heel andere discussie.